Uzun zamandır dışarıdan izlediğimiz açığa alınma ve memuriyetten çıkarmalar; ne yazık ki ilçemizde de baş göstermeye başladı. Gelin birlikte olayın hukuki boyutuna ve gidilebilecek yolların neler olabileceğine değinelim. Yazı oldukça teknik, benden söylemesi…
AÇIĞA ALINMA: Açığa alınma herşeyden önce kesin bir durum değildir, sadece bir tedbirden ibarettir. Yani açığa alınan memurlar, haklarında yürütülen soruşturma/kovuşturmanın lehe sonuçlanması halinde görevlerinin başına dönebilirler. Açığa alındıkları süreç boyunca da maaşlarının 2/3’ünü almaya devam ettikleri gibi özlük haklarından da tam olarak faydalanabilirler.
Normalde 657 sayılı kanun uyarınca; hakkında henüz bir soruşturma açılmamış memurların açığa alınmasından itibaren 10 iş günü içerisinde soruşturma başlatılmalıdır. Fakat bu zorunluluk, 669 sayılı OHAL KHK’sı ile kaldırılmıştır. Bu sebeple açığa alınan memurlar hakkında ne kadar süre ne tür işlemler yapılacağı belirsizlik söz konusudur.
Açığa alma kararı, ceza kovuşturması boyunca her 2 ayda 1 gözden geçirilerek gerekli görülmesi halinde kaldırılabilir. (Eğer kovuşturma disiplin kovuşturmasıysa maksimum 3 ay devam edebilir. 3 ay sonunda hakkında herhangi bir karar verilmezse memur görevine iade olunur.) Bu hak ve süre; kendilerini ortadan kaldıran herhangi bir OHAL KHK’sı yayınlanmadığı halde “keyfilik” sebebiyle kuvvetle muhtemel uygulanmayacaktır.
Peki açığa alınmaya karşı itiraz mümkün müdür? İdari merciilere yapılacak itirazlardan herhangi bir sonuç alınması mümkün görünmemektedir, fakat denenmesinde fayda vardır. Bunun için Milli Eğitim Bakanlığı Personel Daire Başkanlığına gönderilmek üzere Samandağ İlçe Mili Eğitim Müdürlüğüne bir dilekçe ile başvurmak yeterli olacaktır. Bu başvuruya olumsuz yanıt alınması veya 60 gün içerisinde herhangi bir yanıt alınamaması halinde, aşağıda memuriyetten atılma kısmında detaylıca belirttiğim üzere 60 gün içerisinde idare mahkemelerinde (veya işlemin niteliğine göre Danıştayda) idari işlemin iptali davası açılmasıdır. Fakat kuvvetle muhtemel dava henüz açılmadan veyahut açılsa bile sonuçlanmadan, açığa alma işlemi olumlu veya olumsuz sona ereceğinden, beklenilmesi daha makuldur.
MEMURİYETTEN ATILMA: Bu durum da iki şekilde karşımıza çıkmaktadır. Aralarındaki nüans farklarını kaçırmamak adına gelin her iki durumu da ayrı ayrı inceleyelim.
– OHAL KHK’SI İLE DOĞRUDAN MEMURİYETTEN ATILMA:
OHAL KHK’larında ve/veya eklerinde adı bulunmakla doğrudan memuriyetten atılan memurlar; (OHAL KHK’sının genel düzenleyici işlem benzeri nitelikte olması sebebiyle) Danıştayda açacakları iptal davası ile idari işlemin iptalini isteyebilirler. Aslında ortada bir idari işlem yok gibi görünmekte fakat aslında, “idari işlemin bizzat kendisine, yargısal denetimden muaf tutulması için OHAL KHK zırhı giydirilmiştir.” Başka bir deyişle; aslında idari işlemle tesis edilmesi gereken ve idare mahkemelerinin yargısal denetimine tabi tutulan memuriyetten atma işlemi, idari işlem olmadığı gibi yargısal denetimi de mümkün olmayan OHAL KHK’sı ile yapılarak insanların hak arama özgürlükleri ellerinden alınmak istenmiştir. Bu sebeple; iktidarın söz konusu metni OHAL KHK’sı olarak isimlendirmesine aldırmadan bir idari işlemmişçesine Danıştay kanununun 24. maddesi uyarınca Danıştayda dava açılmalıdır. Dava açma süresi memuriyetten atılmanın tebliğinden itibaren 60 gündür.
Bu davada, söz konusu idari işlemin iptali talebinin yanı sıra; Anayasa uyarınca OHAL KHK’sının OHAL süresince geçerli olabileceği, dolayısıyla bu tür kalıcı işlemler tesis edilemeyeceğinden hareketle OHAL KHK’sı olarak adlandırılan metnin aslında OHAL KHK’sı olmadığı, OHAL KHK’sı ile idari işlem tesis edilmesinin yetki gaspı olduğu da beyan edilerek; söz konusu KHK’ların ilgili maddelerinin somut norm denetimi yoluyla Anayasa Mahkemesince iptali, dolayısıyla iptal edilen maddelere dayanılarak tesis edilen memuriyetten atılma işleminin dayanaksız kalması suretiyle iptali de söz konusu olabilir.
– 667 SAYILI OHAL KHK’SINCA YETKİLENDİRİLENLERCE İDARİ İŞLEMLE MEMURİYETTEN ATILMA:
Burada ise yukarıdaki gibi saçma bir durum söz konusu değildir. Memuriyetten atılma işlemi, olması gerektiği gibi idari işlem tesis edilmek suretiyle usulüne uygun olarak yapılmıştır. Her ne kadar 667 sayılı OHAL KHK’sının 4. maddesinin 1. fıkrasının f bendi; “ilgili kurum veya kuruluşun en üst yöneticisi başkanlığında bağlı, ilgili veya ilişkili bakan tarafından oluşturulan kurulun teklifi üzerine ilgisine göre ilgili bakan onayıyla kamu görevinden çıkarılır.” demek suretiyle işlemin bakan tarafından doğrudan tesis edileceğine işaret etse de; ortada bir Bakanlar kurulu kararı olmaması dolayısıyla Danıştay’a başvuru mümkün olmayacaktır. Bu sebeple bu idari işleme karşı tebliğden itibaren 60 gün içerisinde İdare mahkemesinde idari işlemin iptali davası açılabilir.
Açılacak davada; idari işlemin dayanağı olan iddialar çürütülerek idari işlemin sebep, konu ve maksat yönleriyle hukuka aykırı olduğu yönünde savunma yapılabilir. Eğitim-Sen üyesi memurlar bu savunmaya ek olarak; işlemin “devletçe kapatılmamış” bir sendikaya üye olmalarından dolayı tesis edildiğini, Anayasa ve (neredeyse Anayasa hükmündeki) taraf olduğumuz Temel Hak ve Hürriyetlere ilişkin Uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınan sendikal hakların ihlal edildiği yönünde de savunma yapabilirler.
Yine yukarıda belirttiğim gibi, OHAL KHK’sının belirtilen sebeplerle, Anayasa mahkemesince somut norm denetimiyle iptali istenebilir.
Belirtmek gerekir ki; her 2 durumda da “yargılamanın adil yapılamayacağı” iddiasıyla doğrudan Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yoluyla ve aynı anda yine aynı gerekçeyle AİHM’e de başvuru mümkündür.
Her iki atılma için de; 668 sayılı OHAL KHK’sı uyarınca açılacak olan idari işlemin iptali davalarında yürütmenin durdurulması kararı alınamaz. Yani dava sonuçlanana kadar memurların görevleri başına dönmeleri mümkün değildir.
Yine her iki atılma halinde de; 667 sayılı OHAL KHK’sı uyarınca; OHAL KHK’ları veya bunlara dayanılarak tesis edilen işlemle memurluktan atılanlar, bir daha asla kamuda istihdam edilemezler, denmektedir. Bu kişilerin yapılacak olan yargılamalar sonucu aklanmaları halinde de bu madde gerekçe gösterilerek kamuya alınmaları hususunda zorluklar yaşayacakları aşikardır.
Bütün detaylarıyla, en kötü ihtimale bile değinmeme aldırmayın. Kuvvetle muhtemel hocalarımız kısa bir süre içerisinde görevlerine geri iade edilecekler. Kendilerine geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum. Yüreklerini ferah tutsunlar.